ايران دومين کشور دارنده ذخاير نفت و گاز در جهان است و طبق گزارش بانک جهاني با سرانه درآمد ناخالص  ملي 3540 دلا ر بيست و چهارمين قدرت اقتصادي جهان (در سال 2010) است. ايران از نظر جاذبه هاي توريستي رتبه 22 و از نظر تنوع زيستي و اقليمي رتبه 5 را در دنيا دارد و در توليد 14 محصول کشاورزي نيز رتبه اول را دارد و اگر درست سياستگذاري شود و مديريت آن علمي باشد مي تواند به يک کشور توسعه يافته و تاثيرگذار در جهان تبديل شود.

ايران از نظر نيروي انساني ماهر و تحصيلکرده نيز قابل قياس با کشورهاي پيشرفته دنياست. علي رغم اين که ايران يک کشور بالقوه توانمندي است ولي به دليل برخي سياستگذاري هاي ناکارآمد و مديريت ضعيف از شرايط اقتصادي و اجتماعي ضعيفي برخوردار است. فقر، بيکاري، اعتياد، نابرابري، تصادفات رانندگي، کم سوادي، طلا ق و جرايم قضايي، زندگي مردم را بي کيفيت کرده است و مردم از ناراحتي هاي روحي و رواني رنج مي برند به طوري که طبق گزارش انجمن رواشناسي حدود 21 درصد مردم ايران به بيماري هاي رواني مبتلا  هستند. فقر و بيکاري به عنوان مادر مشکلا ت مردم بوده و ساير آسيب هاي اجتماعي نيز اغلب از عوارض فقر اقتصادي به شمار مي آيند. به طور کلي مهمترين عوارض و تاثيرات منفي فقر و بيکاري بر زندگي مردم عباتند از:

1- فقر باعث شيوع بيماري هاي رواني نظير افسردگي مي شود. در حال حاضربه دليل بالا  بودن هزينه هاي درمان بيماران رواني و کم ارزش شدن تعهدات بيمه ها اضطراب، فشارهاي عصبي و عدم تحمل زندگي باعث خودکشي، خودسوزي و وقوع جرائم جنون آميز مي شود.

2- در اثر فقر و بيکاري مردم ترجيح مي دهند تنها شکم هاي خود را سير کنند و از آموزش و بهداشت محروم مي گردند. در حال حاضر  بيش از 3 ميليون کودک محروم از تحصيل داريم که به دليل مشکلا ت ناشي از فقر از تحصيل بازمانده اند. کودکان کار نيز که به حدود 1/5 ميليون نفر مي رسند از عواقب فقر هستند. سو» تغذيه و گسترش بيماري هاي عفوني ناشي از عدم رعايت بهداشت از عوارض ديگر فقر است.

3- فقر تبعات سياسي و امنيتي نيز دارد. در استانهاي مرزي برخي افراد از فقر و بيکاري مردم سو»استفاده کرده و آنان را به تجزيه  طلبي تشويق مي  کنند و باعث بروز نارضايتي مي شوند.

از طرف ديگر مردم فقير نيز براي گريز از فقر به دامن تجربه  طلبان و قاچاقچيان مي افتند.

4- يکي از عوارض فقر روسپيگري و تن فروشي است که متعاقبا درشهرهاي بزرگ رواج دارد.

5- فقر بر اعتقادات ديني مردم نيز اثر منفي مي گذارد. مردم فقير با مشاهده اختلا ف طبقاتي در جامعه از ارزشهاي اصيل ديني نظير عدالت، آزادي، خيرخواهي و صداقت دور مي شوند و به خرافات روي ميآورند. عوام گرايي ، عوام فريبي و دروغگويي نيز از عوارض فقر است.

6- فقر باعث گسترش اعتياد و اختلا فات خانوادگي مي شود. مهمترين عامل طلا ق در کشور فقر است.

بالا  رفتن سن ازدواج جوانان و کاهش آمار ازدواج از عوارض ديگر فقر است. فقر ناامني، سرقت و جرايم سازمان يافته را بيشتر مي کند و باعث عقب ماندگي کشور مي شود.

7- نابودي محيط زيست به ويژه مراتع و جنگلها در جوامع فقير و توسعه نيافته شايع است.

حال در اين مجال کوتاه راهکارهاي کاهش فقر در ايران مورد بررسي قرار مي گيرد که به اهم آن اشاره مي شود:

1- افزايش توليد ملي: توليد ملي ايران با توجه به نسبت جمعيت بسيار پايين است. توليد ناخالص داخلي ايران در سال 88 حدود 380 ميليارد دلا ر بود که در مقايسه با جمعيت، بسيار پايين است و ايران را به يک کشور وارد کننده و مصرف کننده کالا هاي خارجي تبديل کرده است; در نتيجه اشتغال از بين رفته است. توليد ناخالص داخلي آمريکا در سال 2009 حدود 14 تريليون دلا ر، چين 8/8، ژاپن 4/2 و هندوستان 3/6 تريليون دلا ر بود. افزايش توليد ملي ايران وقتي امکانپذير است که در کشور قانون ضدفساد و منع سرمايه گذاري نهادهاي دولتي تصويب و اجرا شود و اقتصاد از چنگال نهادهاي دولتي آزاد گردد. افزايش امنيت و ثبات سياسي و اجتماعي نيز از عوامل مهم سرمايه گذاري هستند. نخبگان و سرمايه داران وقتي سرمايه گذاري مي کنند که خود در امنيت و آسايش (آزادي هاي اجتماعي) باشند.

2- انتخاب مديران دانش پذير و حامي توليد در راس دستگاه هاي اجرايي، قانون گذاري و قضايي که با اصلا ح قانون انتخابات  و ارتقاي شاخص هاي کيفي آن امکانپذير است.

3- جلوگيري از فرار سرمايه ها و نخبگان به خارج از کشور

4- هدفمند کردن صحيح يارانه ها; يارانه هاي دولتي بايستي به مراکز آموزشي، تحقيقاتي و کارآفريني اختصاص يابد. پرداخت مستقيم يارانه هاي نقدي به مردم هيچگونه کمکي به افزايش توليد و کاهش فقر نمي کند (دولت فقط به اقشار خاصي يارانه نقدي پرداخت کند.)

5- بهبود شرايط بين المللي ايران باعث رونق گرفتن صنعت توريسم و اعتماد سرمايه گذاران مي شود. مي توان با فعال کردن صنعت توريسم حدود يک ميليون شغل ایجاد کرد.

اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران